Yapay Zekayla Bir Sonraki SARS-CoV-2 Varyantının Tahmini

Delta, Omicron ve ardından Omicron alt varyantlarını halk sağlığı yetkilileri büyük bir özenle yakından takip ediyorlar. Peki, hangi varyantların daha çok sayıda vakaya neden olacağını ya da hangi varyantların insanlarda daha az etki yaratacağını bilmenin bir yolu var mı ?

Bilim insanları milyonlarca SARS-CoV-2 RNA'sını analiz eden PyR0 adlı yapay zeka makine modelini geliştirdiler. Bu makina modeli, hangi varyantların daha yaygın görüleceğini ve COVİD-19 vakalarındaki dalgalı değişimlerin nasıl olacağına dair tahminlerde bulunmayı mümkün kılıyor. Ayrıca araştırmacıların SARS-CoV-2'nin RNA'sında hangi bölümlerinin mutasyona uğrama olasılığının daha düşük olduğunu belirlemesine yardımcı olmakla birlikte bu yapay zeka makinesi gelecekteki varyantlara karşı çalışılacak aşıların daha etkili olmasını sağlayabilir. GISAID (Kuş Gribi Verilerini Paylaşma Küresel Girişimi) veri tabanından altı milyondan fazla SARS-CoV-2 RNA'sı kullanılarak eğitilen yapay zeka aracı, genetik mutasyonların bir virüsün belirli bir ortamda çoğalma yeteneği üzerindeki etkisini tahmin edebilecek.

Broad Enstitü üyesi ve Sistem Biyolojisi Merkezinde profesör olan Pardis Sebeti, tüm verilere bakan ve bunları tek bir tahminde birleştiren bu tür bir yapay zeka makinesinin çok değerli olduğunu söylüyor. PyR0, halka açık SARS-CoV-2 verilerinin tümünü hızlı bir şekilde analiz edebiliyor ve benzer dizileri, ortak mutasyonlarına göre ''genom kümeleri'' olarak tanımlayarak gruplara ayırıyor. Ardından model, hangi mutasyonların daha yaygın hale geldiğini belirleyerek herbir mutasyonun virüsün yayılma hızına nasıl etki edeceğine dair tahminlerde bulunuyor. Ayrıca, genetik yapılarına bağlı olarak farklı varyantlara ait vaka sayılarının ne kadar hızlı artacağına dair bilgiler de sunuyor.

Model, belirli varyantların belirli bir ortamda çoğalması için hangi mutasyonların gerekli ve önemli olduğunu belirleyerek COVİD-19'un nasıl yayılıp geliştiğine dair biyolojik bilgiler sunuyor. Tüm bu veriler hangi mutasyonların bir varyantın hayatta kalmasına katkıda bulunduğunun öğrenilmesini sağlıyor. Bu durum araştırmacıların gelecekteki aşılar için daha iyi hedefler seçmesine yardımcı olabilecek gibi görünüyor.

Bu veya benzeri yapay zeka makinelerinin yeni versiyonları, mutasyonlar arasındaki etkileşimleri de hesaba katarak tahminleri daha da iyileştirebilir. Araştırmacılara göre daha fazla çalışma ile bu tarz yapay zeka makineleri yeterli genetik veriye sahip diğer virüslerin izlenmesine yardımcı olabilecek.

#Teknoloji #Sağlık #SARSCoV2

Kaynaklar :

Science, Mayıs 2022

Bilim ve Teknik, Temmuz 2022