Glutensiz Yaşamlar..

Merhabalar, ben Nurgül. İnönü Üniversitesi Eczacılık Fakültesi 2. Sınıf öğrencisiyim. 2005 yılında Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Hastanesi’nde çölyak tanısı aldım. Bu ailem ve benim için buruk bir mutluluktu. Beni rahatsız eden bulgulara nihayetinde ulaşabilmiştik. Nihayetinde diyorum çünkü tanıyı almak kolay olmadı. Bebeklikte başlayan belirtilere 2-3 yıl teşhis koyulamadı. Gelişimim iyice yavaşlamıştı, iştahsızlık, kusma, karın şişliği ve sindirim sorunları boy göstermişti. En son Gaziantep Çocuk Hastanesi’nde görev yapan bir çocuk doktoru çölyak hastalığından şüphelenerek beni Ankara’ya sevk etti ve şüphelendiği durum doğrulandı.

Sizlerde okulunuzda, iş yerinizde, markette, lokantada veya başka bir yerde glutensiz besinlere ulaşmaya çalışan birilerini muhakkak görmüşsünüzdür. Özellikle neden glutensiz besin arıyor bu insanlar? Sebebini bilenleriniz olacaktır elbette, çölyak.

Peki nedir bu çölyak?

Çölyak ya da Gluten Enteropatisi, bağırsaklarda sindirimi sağlayan villus denilen yapıların hasar görmesi buna bağlı olarak da besinlerin emilmesini engelleyen sindirim sistemi rahatsızlığıdır. Buna Gluten Enteropatisi adından da anlaşılacağı üzere buğday, arpa, çavdar, yulaf gibi tahılların içerisinde bulunan gluten isimli bir protein neden olmaktadır.

Çölyak, otoimmün ve çok faktörlü bir hastalıktır. Genlerle ve çevresel faktörlerle (gluten alımı, enfeksiyonlar, bağırsak hastalıkları, beslenme şekli) oluşur. Çölyak hastalığında rol oynayan genler, İnsan Lökosit Antijeni (HLA) genleridir. HLA-DQ2 ve/veya HLA-DQ8 genleri çölyak hastalığının ortaya çıkması için gereklidir ancak yeterli değildir. Her 10 kişiden 3’ü HLA-DQ2 ve/veya HLA-DQ8 genlerinin birine sahiptir ancak bunlardan birine veya her ikisine sahip kişilerin yalnızca %2’sinde çölyak hastalığı görülür.

Çölyak Semptomları Nelerdir?

Çölyak’ın semptomları kişiden kişiye değişiklik göstermekle birlikte şiddetli veya hafif olarak görülebilir. Bazı insanlar hiçbir belirti göstermeyebilir, tanıyı çok uzun yıllar sonra tesadüfen alabilir. Semptomları genel olarak: karın ağrısı, şişlik, kronik ishal veya kabızlık, mide bulantısı, gaz, kusma, kötü kokulu dışkı, demir eksikliğine bağlı kansızlık, D vitamini eksikliğine bağlı kemik sorunları, B12 vitamin eksikliği ve deri döküntüleridir(dermatitis herpetiformis). Bunların yanında depresyon, sinirlilik, yorgunluk ve halsizlik de seyreder. Çocuklardaki semptomlarına ise büyüme geriliği, kilo kaybı, iştahsızlık da eklenebilir.

Bendeki semptomları büyüme geriliği, karında öne doğru şişlik, kolların daha zayıf kalması, kusma, iştahsızlık ve kronik ishaldi. Ayrıca 13-14 yaşlarındayken diş dökülmesi yaşıyordum ve ailemden çekindiğim için dişlerimi saklamıştım. Tabii nereye kadar saklayabilirdim ki bir anda diş kliniğinde buldum kendimi ve onların hâlâ süt dişlerim olduğunu öğrendim.

Çölyak Tanı ve Teşhisi

Giriş kısmında bahsettiğim gibi tanı almak maalesef ki hâlâ zor. Kan testleri ile ön tanı konmakta ancak kesin tanı ince bağırsak biyopsisi ile konmaktadır. Ben çölyak hastalığıyla tanıştıktan sonra çevremdeki birçok kişi de çölyak tanısı aldı. Aile öyküsü bu konuda çok önemli rol taşıyor ben birinci derece akraba çocuğuyum ve bizim bölgemizde, nadir görülen hastalıklar maalesef ki yaygın. Sebebi ise çok fazla yapılan birinci derece akraba evliliği.

Çölyak Hastalığı ve Gluten Hassasiyeti Aynı Şey Midir?

Gluten’in sağlık sıkıntısı yaratabileceği üç durum vardır. İlki yazımızda bahsettiğimiz çölyaktır. İkincisi çölyaktan daha nadir görülen tahıl alerjisidir. Üçüncüsü ise gluten intoleransıdır.

Gluten intoleransı ilk olarak Amerikan Gastroenteroloji Dergisi’nde 2011 yılında yayımlanan makale sonrasında ortaya çıkmıştır. Makalenin orijinal başlığında tam olarak şöyle denilmiştir: “Gluten, çölyak hastalığının görülmediği vakalarda gastrointestinal belirtilere yol açıyor.” Bu makalenin sonucunda da glutenin sindirim sistemi rahatsızlıklarını ve yorgunluğu tetiklediği anlaşılıyor. Kısacası gluten intoleransı olan kişilerde otoimmün sistem devreye girmiyor sadece ishal, kabızlık, kramp ve şişkinlik durumları yaşanıyor.

Çölyak’ın Tedavi Yöntemleri

Maalesef ki çölyak’ın şu anlık bir tedavisi yok. Çölyak hastalığının tek tedavisi ömür boyu glutenden uzak sıkı bir diyettir.

Glutensiz diyet hayatımızın vazgeçilmez yaşam biçimi olmalıdır aksi hâlde ilerleyen zamanlarda ciddi komplikasyonlarla karşılaşabiliriz. Bebeklikte belirtileri göstermeye başlayıp henüz dört yaşında çölyak tanısı alarak 21 yaşıma geldim. Sizlerde her yaşta tanı alabilirsiniz. Unutmayın Çölyak Hayatınıza Engel Değil!

#çölyakhastalığı #çölyak